Нийгмийн даатгалд даатгуулах тухай

Монгол улсад  зах зээлийн харилцаанд нийцсэн  нийгмийн даатгалын эрх зүйн орчинг 1995 оноос эхлэн  бий болгон хэрэгжүүлж  байна.
Даатгуулагч иргэдийн хувьд гадаад улсад амьдарч, ажиллах  Ñ…угацаанд  өөрөөс нь хамаарахгүйгээр өвдөх, осолдох, эндэх гэх зэрэг олон эрсдэл тохиолдох магадлал байна.    
Иргэдийн амьдралд тохиолдох эрсдлүүд хэзээ, хэдийд ч тохиолдохыг хэн ч урьдчидлан тааж мэдэх боломжгүй юм.
 Ð˜Ð¹Ð¼ÑÑÑ  хүн  Ð±Ò¯Ñ€Ñ‚  Ñ…энээс  ч үл хамаарах, хэзээ ч тохиолдох  ÑÑ€ÑÐ´ÑÐ»  Ð±Ð¸Ð¹  болох  ÑƒÑ‡Ñ€Ð°Ð°Ñ  Ð³Ð°Ð´Ð°Ð°Ð´ улсад ажиллаж, амьдарч байгаа иргэдийг  Монгол Улсынхаа нийгмийн  Ð´Ð°Ð°Ñ‚галд сайн  Ð´ÑƒÑ€Ð°Ð°Ñ€  даатгуулахыг зөвлөж байна.

Нийгмийн даатгал ямар ач холбогдолтой вэ ?

Иргэд  нийгмийн даатгалд даатгуулснаар   Ó©Ð½Ð´Ó©Ñ€ наслах, хөдөлмөрийн чадвараа алдах, ажилгүй болох, өвчлөх, үйлдвэрлэлийн осолд өртөх зэрэг  ÑƒÑ€ÑŒÐ´Ñ‡Ð¸Ð»Ð°Ð½ таах боломжгүй   эрсдэлийн улмаас  Ð¾Ñ€Ð»Ð¾Ð³Ð¾ олох чадвар буурах, орлогогүй болох үедээ  Ñ‚этгэвэр, тэтгэмж, төлбөр авах эрхтэй болно.
Мөн даатгуулагч Ó©Ó©Ñ€Ó©Ó© нас барах тохиолдолд, түүний асрамжинд байгаа гэр бүлийн хөдөлмөрийн чадваргүй гишүүдэд  тэжээгчээ алдсаны  Ñ‚этгэвэр тогтоож олгоно.  

 ÐÐ¸Ð¹Ð³Ð¼Ð¸Ð¹Ð½ даатгал нь ямар ямар хэлбэртэй вэ?
 
  Нийгмийн даатгал нь:

1. Заавал даатгуулах
2. Сайн дураар даатгуулах гэсэн хоёр хэлбэртэй.

 Ð¯Ð¼Ð°Ñ€ иргэд нийгмийн даатгалд сайн дураар даатгуулж болох вэ?

Сайн дурын даатгалд дор дурдсан иргэд  даатгуулна:

1. Хувиараа хөдөлмөр эрхлэгчид;
2. Тодорхой хөдөлмөр эрхлээгүй иргэд;
3. Гадаад улсад түр хугацаагаар ажиллаж буй иргэд.

 ÐÐ¸Ð¹Ð³Ð¼Ð¸Ð¹Ð½ даатгалд сайн дураар даатгуулахад ÑÐ¼Ð°Ñ€ ямар төрлийн даатгалд даатгуулж болох вэ?

    Иргэн  сайн дураар даатгуулах тохиолдолд нийгмийн даатгалын дараах төрлүүдэд даатгуулна:

1. Тэтгэврийн  даатгал;
2. Тэтгэмжийн даатгал;
3. Үйлдвэрлэлийн осол, мэргэжлээс шалтгаалсан өвчний даатгал.

Сайн дураар даатгуулах тохиолдолд нийгмийн даатгалын    ÑˆÐ¸Ð¼Ñ‚гэлийг хэдэн хувиар тооцож төлөх вэ? 

Нийгмийн даатгалд сайн дураар даатгуулагч нь гэрээнд зааснаар шимтгэл төлөхөөр тохирсон сарын орлогын дүнгээс дор дурдсан хувь хэмжээгээр тооцож шимтгэлээ төлнө:

Гадаад улсад түр хугацаагаар ажиллаж байгаа иргэд нийгмийн даатгалд сайн дураар даатгуулахын тулд  Ñ…аана ямар журмаар хандах  вэ?

- Гадаад улсад түр хугацаагаар ажиллаж буй иргэн таны  ÐœÐ¾Ð½Ð³Ð¾Ð» Улсад буй  гэр бүлийн хүмүүс   оршин сууж байгаа  Ð°Ð¹Ð¼Ð°Ð³, сум,  дүүргийн нийгмийн даатгалын байгууллага  /байцаагч/ дээр очиж, нийгмийн даатгалд сайн дураар даатгуулах тухай хүсэлт гарган, таны нэр дээр гэрээ байгуулж болно.

- Мөн гадаад улсад түр хугацаагаар ажиллаж буй иргэн  Ñ‚аны гэр бүлийн хүмүүс нь Нийгмийн даатгалын ерөнхий газрын гадаад тооцооны  Ð°Ð»Ð±Ð° дээр очиж таны нэрээр  нийгмийн даатгалд сайн дураар даатгуулсан тухай гэрээг байгуулж, уг гэрээнд заасан  нийгмийн даатгалын сангийн харилцах дансан /валютын/-д сарын шимтгэлээ төлнө.

- Энэхүү гэрээг иргэн  Ñ‚а гадаад улсад  Ð°Ð¶Ð¸Ð»Ð»Ð°Ð¶ байх хугацаандаа Нийгмийн даатгалын ерөнхий газрын www.ndaatgal.mn цахим хаягаар тус газрын гадаад тооцооны албатай  Ð±Ð°Ð¹Ð³ÑƒÑƒÐ»Ð¶,  ÑˆÐ¸Ð¼Ñ‚гэлээ сар бүр америк доллараар төлөх боломжтой.

Нийгмийн даатгалд даатгуулах гэрээ байгуулахад юуг анхаарах вэ?

1. Нийгмийн даатгалын шимтгэл төлөх сарын орлогоо өөрөө тодорхойлно.
2. Шимтгэл төлөх хугацаагаа тохирно.
3. Шимтгэл  төлөх  Ð´Ð°Ð°Ñ‚галын  ÑÐ°Ð½Ð³Ð¸Ð¹Ð½  Ñ…арилцах  Ð´Ð°Ð½Ñ /валют/-ны  Ð´ÑƒÐ³Ð°Ð°Ñ€Ñ‹Ð³  тодорхой тусгана.
4. Сарын  ÑˆÐ¸Ð¼Ñ‚гэлээ төгрөгөөр буюу америк доллараар төлөхөө тохирно.
5. Нийгмийн даатгалын дэвтэр байхгүй бол Гадаад тооцооны албан дээр  ÑˆÐ¸Ð½ÑÑÑ€ дэвтэр нээлгэнэ.

Шимтгэл тооцох орлогын доод хэмжээ нь эрх бүхий байгууллагаас баталсан  тухайн үеийн мөрдөж байгаа хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээнээс багагүй  (2011.04.05-наас 140 400 төгрөг),  дээд хэмжээ нь 1 404 000 төгрөгөөс ихгүй байна.

Гадаад улсад түр хугацаагаар ажиллаж иргэд шимтгэлээ   ÑÐ¼Ð°Ñ€ журмаар  ÑÐ°Ð¶ төлөх вэ?

1. Гэрээнд заасан хугацаанд шимтгэлээ   Ð½Ð¸Ð¹Ð³Ð¼Ð¸Ð¹Ð½ даатгалын  ÑÐ°Ð½Ð³Ð¸Ð¹Ð½ харилцах дансанд  Ð°Ð¼ÐµÑ€Ð¸Ðº доллараар тогтмол төлнө.
2. Интернетээр  ÑˆÐ¸Ð»Ð¶Ò¯Ò¯Ð»Ð¶  төлсөн  ÑˆÐ¸Ð¼Ñ‚гэлийн орлогын  Ð±Ð°Ñ€Ð¸Ð¼Ñ‚аа өөртөө хадгалж байгаад  эх орондоо буцаж ирсний дараа Нийгмийн даатгалын ерөнхий газрын гадаад тооцооны  албан  дээр очиж , шимтгэл төлсөн  тухай тооцоо нийлж, нийгмийн даатгалын дэвтэртээ бичүүлж баталгаажуулан авна.
3. Даатгуулагч нь  ÑˆÐ¸Ð¼Ñ‚гэл төлсөн   баримтад  Ó©Ó©Ñ€Ð¸Ð¹Ð½ овог, нэр, гадаад паспортын болон регистрийн дугаар, хэдэн сарын шимтгэл төлж байгааг тодорхой  Ð±Ð¸Ñ‡Ð½Ñ.
4. Өөрийнхөө төлөх шимтгэлээ өөр хүний нэр дээр төлөхийг хориглоно.

Нийгмийн даатгалд сайн дураар даатгуулсан тохиолдолд ямар төрлийн тэтгэвэр, тэтгэмж, үйлчилгээг нийгмийн даатгалын сангаас  Ð°Ð²Ð°Ñ…  эрх эдлэх вэ?

Тэтгэврийн даатгалын сангаас:

1. Өндөр насны тэтгэвэр
2. Тахир дутуугийн тэтгэвэр
3. Тэжээгчээ алдсаны тэтгэвэр

Тэтгэмжийн даатгалын сангаас:
1. Хөдөлмөрийн чадвар түр алдсаны  Ñ‚этгэмж
2. Жирэмсний болон амаржсаны тэтгэмж
3. Оршуулгын тэтгэмж

Үйлдвэрлэлийн осол, мэргэжлээс шалтгаалсан  өвчний даатгалын сангаас:
1. Тахир дутуугийн тэтгэвэр
2. Тэжээгчээ алдсаны тэтгэвэр
3. Хөдөлмөрийн чадвар түр алдсаны тэтгэмж
4. Хөдөлмөрийн чадварыг нөхөн сэргээхтэй холбогдсон төлбөр
5. Тэтгэврийн даатгалын шимтгэл
6. Рашаан болон мэргэжлээс  шалтгаалсан өвчтөний сувилалд ирэх, очих унааны зардал
7. Мэргэжлээс  шалтгаалсан өвчтөний сувилалд сувилуулсны зардал